Fonoteka wolińskiego muzeum, stworzona przez Andrzeja Kaubego w latach 1971–1988, to archiwum historii mówionej obejmujące rozmaite formy narracji biograficznych. Większość z nich to zapisy wywiadów, jakie nagrywający prowadził z wybranymi mieszkańcami ziemi wolińskiej. Osobną grupę tworzą nagrania publicznych okolicznościowych spotkań, podczas których wypowiadało się po kolei wielu narratorów. Obecnie w wolińskim muzeum znajduje się 19 szpulowych taśm magnetofonowych na podłożu poliestrowym. Transkrypcje wybranych nagrań zostały opublikowane – wraz z komentarzem naukowym – w dwutomowej książce pt. Nad Dziwnę i Świnę, wydanej przez Muzeum Regionalne im. Andrzeja Kaubego w Wolinie w 2024 roku pod redakcją Karoliny Kokory, Piotra Malińskiego i Piotra Oleksego.
Kazimierz Akajewicz był żołnierzem 6 kompanii 2 Pułku Piechoty w składzie 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, stacjonującej w marcu i kwietniu 1945 roku w Recławiu. Opowiedział o ówczesnych bojach na linii Dziwny, a także o swoim udziale w późniejszym szturmie Berlina i powojennych walkach z ukraińskim podziemiem zbrojnym na ziemi siedleckiej. W dalszej części rozmowy nakreślił obraz Wolina w pierwszych latach po II wojnie światowej, m.in. swoją pracę w handlu i spółdzielczości oraz relacje z ludnością niemiecką mieszkającą jeszcze wówczas w mieście. Wypowiedź została nagrana 20 maja 1971 roku podczas publicznego spotkania z kombatantami i pierwszymi osadnikami ziemi wolińskiej (taśma nr I). Transkrypcja nagrania stanowi piąty rozdział książki Nad Dziwnę i Świnę. Tom I. Relacje osadników z fonoteki wolińskiego muzeum, red. K. Kokora, P. Maliński, P. Oleksy, Wolin 2024.
Stefan Bachorski był uczestnikiem kampanii wrześniowej 1939 roku (jako podoficer 14 Pułku Piechoty), a następnie jeńcem wojennym w niemieckim Stalagu IV A. Po zakończeniu wojny wstąpił do Milicji Obywatelskiej i trafił na Pomorze Zachodnie. Opowiedział o realiach służby w pierwszym posterunku polskiej milicji w Wolinie w latach 1945–1947. Nagranie pochodzi najprawdopodobniej z 1972 roku, a znajduje się na taśmie nr II, opisanej „Wywiady z pierwszymi osadnikami”. Jego transkrypcja zawarta została w szóstym rozdziale książki Nad Dziwnę i Świnę. Tom I. Relacje osadników z fonoteki wolińskiego muzeum, red. K. Kokora, P. Maliński, P. Oleksy, Wolin 2024.
Paweł Białooki i Wiktor Czarnecki, polscy mieszkańcy Kresów Wschodnich, zostali na początku lat 40. XX wieku przymusowo wcieleni do Armii Czerwonej, z której trafili do Ludowego Wojska Polskiego. W szeregach 4 Pułku Artylerii Przeciwpancernej WP walczyli nad Wisłą, na Wale Pomorskim, zdobywali Kołobrzeg i forsowali Odrę – by zakończyć swój szlak polowy pod Berlinem. Po wojnie, poprzez Górny Śląsk i Łódzkie trafili (jako osadnicy wojskowi) na wyspę Wolin. Opowiedzieli zarówno o swojej służbie wojskowej, jak i o trudnych początkach powojennego życia w zrujnowanym Jarzębowie (m.in. organizacji ochotniczej straży pożarnej i odbudowie tamtejszej remizy). Wywiad został nagrany w Jarzębowie w 1971 lub 1972 roku (taśma nr II). Transkrypcja wywiadu to siódmy rozdział książki Nad Dziwnę i Świnę. Tom I. Relacje osadników z fonoteki wolińskiego muzeum, red. K. Kokora, P. Maliński, P. Oleksy, Wolin 2024.
Wiktor Górecki walczył w wojnie obronnej 1939 roku jako żołnierz 44 Pułku Piechoty WP. Ciężko raniony, trafił jako jeniec wojenny do Związku Radzieckiego, a potem do III Rzeszy. Zwolniony z niemieckiego Stalagu VII A, przyjechał do okupowanej Warszawy, gdzie działał w konspiracji, a potem jako akowiec wziął udział w powstaniu warszawskim. Powtórnie znalazł się w niemieckiej niewoli, z której uciekł, a po przejściu frontu został wcielony do radzieckiej 2 Armii Pancernej (ostatecznie przeniesiono go do ludowego Wojska Polskiego). Opowiedział o walkach pancerniaków Armii Czerwonej w Recławiu 6 marca 1945 roku, podczas których został ciężko ranny. Wywiad został nagrany w 29. rocznicę tych wydarzeń, 6 marca 1974 roku (taśma nr IX). Transkrypcję nagrania opublikowano w ósmym rozdziale książki Nad Dziwnę i Świnę. Tom I. Relacje osadników z fonoteki wolińskiego muzeum, red. K. Kokora, P. Maliński, P. Oleksy, Wolin 2024.
Janina Landowska przed II wojną światową mieszkała na Ziemi Lwowskiej, skąd w lutym 1940 roku została wysiedlona na Syberię, do pracy przymusowej przy wyrębie tajgi. W 1943 roku zgłosiła się do 1 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. Jako żołnierka 1 Samodzielnego Batalionu Kobiecego im. Emilii Plater przebyła cały szlak bojowy tej jednostki: od Lenino, przez Warszawę i Dolny Śląsk, do Berlina. Po wojnie wyszła za mąż i mieszkała w Platerówce pod Lubaniem. W 1948 roku osiedliła się w Skoszewie nad Zalewem Szczecińskim. Wywiad został nagrany w 1974 roku na taśmie nr IX. Jego transkrypcja znajduje się w książce Nad Dziwnę i Świnę. Tom I. Relacje osadników z fonoteki wolińskiego muzeum, red. K. Kokora, P. Maliński, P. Oleksy, Wolin 2024.
Ludwik Mrukowski, mieszkaniec Kresów Wschodnich, wywieziony w 1940 roku w głąb Związku Radzieckiego, w 1943 roku otrzymał powołanie do Wojska Polskiego. Służył jako fizylier w 3 Dywizji Piechoty im. Romualda Traugutta, walcząc na przyczółku warecko-magnuszewskim (gdzie był ranny), pod Warszawą i na Wale Pomorskim. Następnie zdobywał Kołobrzeg, forsował Odrę i bił się na przedmieściach Berlina, by ostatecznie dojść ze swoją jednostką nad Łabę. Po wojnie uczestniczył w walkach z ukraińskim podziemiem zbrojnym na Lubelszczyźnie i Rzeszowszczyźnie. Zdemobilizowany w 1946 roku, zamieszkał w Wolinie. Wywiad z Ludwikiem Mrukowskim został przeprowadzony we wrześniu lub październiku 1973 roku (taśma nr V), jednak nagrania tego nie udało się odnaleźć. Zachowała się jedynie wersja okrojona i wtórnie zmontowana przez A. Kaubego na taśmie nr XII, pochodząca z lat 1976–1980. Jej transkrypcja stanowi jeden z rozdziałów książki Nad Dziwnę i Świnę. Tom I. Relacje osadników z fonoteki wolińskiego muzeum, red. K. Kokora, P. Maliński, P. Oleksy, Wolin 2024.
Stefan Stankiewicz przed II wojną światową był zawodowym oficerem artylerii WP. W 1939 roku walczył z Niemcami do października, po czym działał w konspiracji w okolicach Tarnowa. Od 1942 roku w szeregach AK jako zastępca dowódcy placówki. Po wojnie ożenił się ze swoją łączniczką i wyjechał do Gdyni, gdzie zajął się rybołówstwem. Od 1947 roku, obawiając się represji ze strony władz komunistycznych, pod fałszywym nazwiskiem ukrywał się w Wolinie, również pracując jako rybak. W 1951 roku ujawnił się, korzystając z amnestii. W czasie wywiadu, nagranego 19 kwietnia 1974 roku (taśma nr X), był kierownikiem Zakładów Centrali Rybnej w Wolinie. Transkrypcja nagrania została opublikowana w książce Nad Dziwnę i Świnę. Tom I. Relacje osadników z fonoteki wolińskiego muzeum, red. K. Kokora, P. Maliński, P. Oleksy, Wolin 2024.
Michał Wrembel w 1940 roku został wywieziony z okupowanego Poznania na roboty przymusowe do III Rzeszy. Początkowo karczował las na wyspie Uznam, a następnie trafił na wyspę Wolin – do niemieckiego obozu pracy Ostswine-Klüss (obecnie Klicz – część miasta Świnoujścia), gdzie cierpiał głód i był szykanowany przez hitlerowców. Był świadkiem alianckich bombardowań lotniczych Świnoujścia, Polic, Szczecina i Peenemünde. Po II wojnie światowej osiedlił się w Wolinie, gdzie na początku lat 70. XX wieku sprawował funkcję przewodniczącego Wolińskiego Towarzystwa Kultury. Relacja Michała Wrembla została nagrana w 1971 lub 1972 na taśmie nr III, opisanej „Wspomnienia pionierów ziemi wolińskiej”. Transkrypcja nagrania stanowi przedostatni rozdział książki Nad Dziwnę i Świnę. Tom I. Relacje osadników z fonoteki wolińskiego muzeum, red. K. Kokora, P. Maliński, P. Oleksy, Wolin 2024.
Zbigniew Stefańczyk we wrześniu 1939 roku był plutonowym podchorążym, pełnił funkcję dowódcy plutonu w 1. Pułku Ułanów Krechowieckich im. Pułkownika Bolesława Mościckiego w Augustowie. Uczestniczył w ciężkich walkach odwrotowych, kilkakrotnie przebijając się z okrążenia i będąc świadkiem zbrodni niemieckiego Wehrmachtu na polskich cywilach. Po ostatniej bitwie kampanii wrześniowej – bojach pod Kockiem, toczonych przez Samodzielną Grupę Operacyjną „Polesie” – dostał się do niewoli niemieckiej, z której uciekł na Zamojszczyznę. Tam przyjął pseudonim „Sewer” i podjął działalność konspiracyjną, początkowo na własną rękę, potem w szeregach Służby Zwycięstwu Polsce, Związku Walki Zbrojnej (przemianowanego w 1942 roku na Armię Krajową), a następnie Batalionów Chłopskich. W 1944 roku wziął udział w akcji „Burza”. Po przejściu frontu wschodniego ukrywał się, lecz został schwytany i uwięziony przez NKWD. Podczas śledztwa odrzucił propozycję współpracy z Rosjanami, którzy zesłali go do obozów pracy na Uralu. W 1947 roku wrócił do Polski, wstąpił do PPS i PZPR, pracował jako wychowawca polityczno-społeczny w ośrodku młodzieżowym w Kotlinie Kłodzkiej. Usunięty z szeregów partii za wojenną przeszłość, był szykanowany przez władze komunistyczne. W 1954 roku, chory na serce, przyjechał do Międzyzdrojów, gdzie początkowo został księgowym brygady remontowo-budowlanej Funduszu Wczasów Pracowniczych, następnie celnikiem, a w końcu przewodnikiem turystycznym. Wywiad ze Zbigniewem Stefańczykiem został zarejestrowany na dwóch taśmach magnetofonowych (nr VI i VIII) w 1974 roku. Transkrypcję nagrania opublikowano w książce Nad Dziwnę i Świnę. Tom II. Epopeja Zbigniewa Stefańczyka ps. „Sewer”, red. K. Kokora, P. Maliński, P. Oleksy, Wolin 2024.