W dniu 21 listopada 2023 roku na Zamku Królewskim
w Warszawie otwarta została wystawa pt. „Kraj czekający na swego odkrywcę”
opowiadająca o badaniach archeologicznych na Pomorzu Zachodnim po 1945 roku.

Ekspozycja powstała w ramach sympozjum naukowego
Stałego Komitetu Mediewistów Polskich, którego tematem przewodnim było „Nad
Bałtykiem i Odrą… Archeologia i historia na Ziemiach Zachodnich w Polsce po
1945 roku”. W trakcie spotkania wręczono medale LUX ET LAUS dla profesów
Andrzeja Buko i Thomasa Wünscha.

Po zakończeniu II wojny światowej dzisiejsze
Pomorze Zachodnie znalazło się w granicach Polski, stanowiąc część tzw. Ziem
Odzyskanych.

Wybitny badacz tego regionu – prof. Władysław
Łosiński – w jednym ze swoich artykułów, podsumowujących powojenne dokonania
polskiej archeologii, napisał: „…po spuściźnie archeologii niemieckiej, był to
kraj czekający dopiero na swego odkrywcę”.

Pierwsze badania archeologiczne na Pomorzu
Zachodnim rozpoczęły się już w 1947 r., pośród gruzów zniszczonego w trakcie
działań wojennych Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie. Ich dalsza realizacja
była możliwa dzięki wielkiemu przedsięwzięciu naukowemu, jakim były tzw.
badania milenijne, prowadzone przez powstałe w 1949 r. Kierownictwo Badań nad
Początkami Państwa Polskiego – instytucję, na czele której stanął prof.
Aleksander Gieysztor. Do programu tych badań włączono w późniejszym czasie
Wolin i Kołobrzeg. Taki był początek polskich badań archeologicznych na tych
terenach…

Na wystawie „Kraj czekający na swego odkrywcę”
przedstawiono wybrane badania archeologiczne przeprowadzone na Pomorzu
Zachodnim po 1945 r., a także sylwetki trzech wybitnych naukowców, którzy swoją
pracę zawodową – a często i całe życie – poświęcili na odkrywanie kolejnych
kart historii owej krainy.

Zabytki prezentowane na wystawie odkryto w
trakcie wykopalisk archeologicznych prowadzonych w Wolinie przez Instytut
Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk. Są wśród nich tak bezcenne
znaleziska, jak odkryta w latach siedemdziesiątych XX w. figurka słowiańskiego
boga Świętowita, czy wytwory rzemiosła i sztuki skandynawskiej, będące
świadectwem kontaktów wolinian ze Skandynawami.

Kuratorem wystawy jest dr Karolina Kokora z
Muzeum Regionalnego im. Andrzeja Kaubego w Wolinie, mgr Rafał Mroczek (kurator
organizacyjny) i Piotr Kubiak z Zamku Królewskiego w Warszawie.